Het volle, verstilde leven

Seeing is a neglected enterprise.

Saul Leiter

Lara Gasparotto is een uitzonderlijke fotografe. Haar foto’s zijn meer dan alleen maar foto’s. Ceci n’est pas une photo.

Toen ik haar werk in 2012 leerde kennen, reisde ze de wereld rond. Haar foto’s maakte ze ‘on the road’ van Kiev tot Los Angeles, in Polen, China en Ierland, en in de Belgische Ardennen. Beelden van het volle maar breekbare leven, even onvoorspelbaar en weids als dat leven zelf. Fotograferen betekende aftasten van de wereld: landschappen, lichamen en liefkozingen. Het leek alsof ze vanuit de heup het leven van alledag fotografeerde, wild en gretig en op het gevoel. Het leverde overweldigende en intrigerende foto’s op. “Mij gaat het erom het leven te vieren”, zei ze toen.

De verstilling en de melancholie, die toen ook al in haar foto’s zaten, hebben in haar recentste werk een grotere plaats ingenomen. Dat is althans mijn indruk. Heeft dat te maken met het feit dat Lara Gasparotto – onvermijdelijk – wat ouder is geworden (of moet ik zeggen ‘minder jong’?) en dat ze recent moeder is geworden?

Misschien is een van de meest symbolische foto’s die van een ingesneeuwd huis. Het landschap is mistig en koud. Onherbergzaam, zeg maar. Voor het huis zien we slechts enkele menselijke schimmen. Het dakvenster licht op met een warme gloed die onze aandacht trekt. Alsof Lara onze blik wil leiden van de kilte buiten naar de warmte van het ‘nest’ binnen.

Lara Gasparotto tast in haar foto’s nog steeds het menselijk lichaam af. Zie de oplichtende zilveren glans op het naakte schouderblad van de ballerina en de zinnelijkheid waarmee Lara huid en tule in beeld brengt, terwijl het lichaam deels gehuld blijft in een zachte schaduw: het is pure erotiek.

Lara tast ook nog steeds het samenzijn van mensen af: het gaat om vrienden en vooral vriendinnen onder elkaar. Zie de drie jonge vrouwen – overrompelend in hun door zon beschenen schoonheid – die elk naar ‘iets’ buiten het beeld kijken. De toeschouwer weet niet waarom ze samen zijn en waarnaar ze kijken. Lara heeft het beeld bevroren en de foto drastisch afgesneden, waardoor het verhaal stokt en de toeschouwer alleen kan gissen wat er aan de hand is. Ook dit beeld zindert van lijfelijkheid. De eros van warme, jonge lichamen die gewoon bij elkaar zijn.

Een andere foto. In zwartwit. Een vrouw ligt op een tafel, haar rok is wat opgeschort, haar blik en haar lichaam willen verleiden. Ze is een moderne ‘Olympia’. Voor haar zit een zwarte man die schijnbaar onbewogen aan zijn sigaret trekt. Gunt hij haar bewust geen blik? Speelt hij het eeuwige spel van aantrekken en afstoten? Is zijn onverschilligheid gespeeld? Of heeft hij net zijn ogen gesloten terwijl hij diep en gelukzalig inhaleert? We weten het niet. Maar ook in deze foto knetteren de lichamen en de betekenissen.

Het avontuurlijke van haar vroege werk vertaalt Lara steeds vaker in de manier waarop ze haar foto’s afdrukt, afwerkt en behandelt. Ze is nu ‘on the road’ ín haar werk. Zo gaat ze haar foto’s vaak te lijf met kleurkrijt. Om een omhelzing te isoleren, wapperende haren te accentueren, trillende watergolven te dynamiseren of gewoon onze blik te leiden. Door, bijvoorbeeld, de lucht boven een landschap stormachtiger in te kleuren: een knipoog naar Van Goghs ‘De sterrennacht’?

Door krijtstrepen bewust buiten een fotografische afdruk door te trekken – en dus ‘buiten de lijntjes te kleuren’ -, foto’s opzettelijk slordig af te drukken, te overbelichten of zelfs te beschadigen, ze met opkrullende hoeken te presenteren en de kleuren extra in de verf te zetten zodat ze bijna giftig worden, benadrukt Lara Gasparotto haar opvatting dat een foto misschien wel een beeld van de werkelijkheid geeft maar ook en misschien vooral een object op zich is. Een foto als beeld én ding.

Haar centrale drijfveer blijft verwondering. Verwonderd kijken. Verwondering voor een opwaaiend gordijn, voor een merkwaardige schaduw die een boom werpt op de sneeuw, voor paaltjes die een leeg landschap verkavelen en die Lara accentueert met opvallend blauwgroen krijt. Verwondering ook voor een felgroene appel en een al even groene jurk van een vrouw zonder hoofd: een fascinerend beeld dat zweemt naar Magrittiaans mysterie.

Verwondering ook voor opwaaiende haren, beelden van onbezonnenheid, jeugdigheid en dynamiek, die ze confronteert en accentueert met de perfectie en beslotenheid van de bolvorm.

Verwondering die ze in de toeschouwer opwekt met dat adembenemende, in gelig groen gedrenkte beeld van een drijvende vrouw. Lara is gefascineerd door water: omdat het prachtige spiegelingen oplevert maar ook de dunne grens is tussen leven en dood, tussen bron en graf.

Het is die dunne grens tussen schoonheid en aftakeling, esthetiek en morsigheid, samenzijn en eenzaamheid, kijken en verbergen die Lara Gasparotto graag aftast. Op die grens maakt ze haar meeslepende, meesterlijke foto’s.

Eric Rinckhout