Gerhard Hofland presenteert met trots de eerste solo tentoonstelling van John Kayser (1922-2007, VS) in Nederland, mede gecureerd door Oscar van Gelderen.

De tentoonstelling bevat verschillende foto’s en 8-mm films. Binnen zijn werk fotografeerde Kayser diverse vrouwen in uiteenlopende settings, zoals buitenlocaties, (zelf)portretten en zitfoto’s, die samen een uitgebreid oeuvre omvatten. Het werk van John Kayser (1922-2007, VS) is door zijn geheimzinnige aard een unicum. Een levenslang oeuvre, dat net zoals zoveel van de avant-garde aan het randje van de maatschappij bungelde en bijna voor de eeuwigheid verloren ging.

Na Kaysers dood in 2007 werden, tussen al zijn afgedankte spullen, zijn foto’s en 8-mm films gevonden door een verzamelaar die meende goud in handen te hebben en het toevertrouwde aan de Ampersand Gallery in Portland, VS. Zijn werk werd aldus ontdekt, voordat het bijna in het niets opging en hiermee liet hij een wereld achter die een onrustig en voyeuristisch gevoel creëert. Hoewel de mysterieuze oorsprong van Kaysers werk ons in het duister laat tasten, ligt er binnen deze eigen gecreëerde wereld een meeslepend erotisch universum met een onontkoombare aantrekkingskracht.

Er is maar weinig bekend over Kayser. Hij werd geboren in Noord-Dakota, woonde in Los Angeles en diende kortstondig in het 18e eskader tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij studeerde ook aan de Art Centre van Los Angeles en aan de Allied Art School in Glendale, Californië. Over de verdere invulling van zijn levensverhaal kan aan de hand van zijn werk gespeculeerd worden. Bij nader onderzoek kunnen we het leven ontrafelen van een amateur en een buitenstaander met een vanzelfsprekend gevoel voor compositie en een totaal gebrek aan pretentie. Zijn werk, noch grandioos, noch gemaakt voor publiek, is onmiskenbaar persoonlijk; bestaande uit snapshot 1-uur service prints, Kodak kleurenprints en home video’s, waarschijnlijk ontwikkeld in een van de drogisterijen op Sunset Boulevard. Ondanks dat hij alles behalve een professionele fotograaf was, creëerde Kayser werken met een onberispelijke theatrale gevoeligheid.

Hij experimenteerde met het gebruik van diverse buitenlocaties, verlichting en handgeschilderde achtergronden die zich ontwikkelde in de loop der tijd. Er is sprake van een dwingende, onverzadelijke honger om zijn visie in zijn omgeving te verwezenlijken, ongeacht de fetisjistische indruk die het zou kunnen opwekken. Maar wie waren zijn muses? Sommige modellen keren vaker terug in de foto’s, wat te danken is aan jarenlange vriendschappen die hij met hen onderhield en waardoor er een enorme mate aan vertrouwen groeiden. Sommige vrouwen waren vermoedelijk dansers bij strip clubs, die eenmaal bij hem thuis op zijn fraai geconstrueerde podia optraden.

De intimiteit die wij op het eerste gezicht waarnemen levert wellicht ongemak op. Maar bij nader onderzoek blijkt hij niet enkel te spelen met verlangens die taboe zijn, maar construeert hij ook fascinerende en spannende scenes: vrouwen die fruit verpletteren met hun billen, verstikking of een dreigend beeld van een hoge hak geplaatst in een open mond. Er is zowel een openheid en speelsheid als een diepgaand en teder vertrouwen tussen de kunstenaar en zijn modellen. Dat is vooral terug te zien in de impliciete spanning en de kwetsbare verkenningen van seksualiteit.

Naarmate je het werk tot je door laat dringen, breekt het onbehagen gevoel langzaam af. Hoe langer je ernaar kijkt, hoe duidelijker de rekwisieten, de scene en het toneelstuk worden. Het werk van John Kayser is een symbiose van visie en seksualiteit, van iemands diepste verlangens en vakmanschap. In zijn studio kon hij uit het zicht te werk gaan, waardoor hij schaamteloos zijn innerlijke erotische verlangens kon uitten. Zijn werk is het bewijs van het eeuwig durende menselijke verlangen: ontwapenend en troostend. Kayser gaat aan de normen en waarden uit zijn tijd voorbij en hierin kunnen wij verlichting van onze eigen lasten vinden. We kunnen ons ontdoen van onze schuld in zijn intieme toevluchtsoord: we zijn niet alleen, we zijn nooit alleen geweest.

John Kayser (1922-2007, VS) woonde en werkte in Los Angeles, Californië. Hij was vanaf 1960 actief in Los Angeles als fotograaf en maakte zowel fotografie als films, maar werd pas na zijn dood ontdekt. Zijn huis en de straten van Los Angeles vormden de basis voor zijn privé rituelen waarin hij zijn vrouwelijke obsessie tot uiting kon brengen. Tijdens de tweede Wereldoorlog was hij tijdelijk aangesloten als soldaat, iets dat aansloot bij zijn levenslange aansluiting bij Northrup Aircraft Incorporated in Los Angeles. Zijn werk is tentoongesteld bij Delmes & Zander in Berlijn en Cologne, Duitsland, Galerie Christian Berst in New York, VS, FARAGO in Los Angeles, VS en The Journal Gallery in Brooklyn, VS. Er zijn ook twee boeken verschenen over zijn oeuvre door Ampersand Editions – Sitting en Rose. Tekst: Matthew Sturt-Scobie