Op veel zolders liggen oude foto’s stof te vergaren, met het risico dat ze onherstelbare schade oplopen. Bovendien worden veel oude dragers al zo lang niet meer gebruikt dat we ze niet meer kennen, laat staan weten hoe we ze moeten bewaren of digitaliseren. Daarom helpt meemoo, Vlaams instituut voor het archief, het brede publiek om die kostbare beelden voor de toekomst veilig te stellen. Op hun gratis website kenjedrager.be konden mensen al terecht om video- en audiomateriaal te identificeren, maar vanaf vandaag kan je er ook oude dragers van foto’s identificeren en leren hoe je die kwetsbare dragers het best bewaart en digitaliseert.
Fotoalbum, foto door meemoo, licentie: CC BY-SA 4.0
|
Oude stadsgezichten, beelden van de bevrijding of Eddy Merckx die voor de eerste keer de Ronde van Vlaanderen wint; veel families hebben unieke foto’s liggen zonder dat ze het beseffen. Die foto’s staan vaak ook nog eens op dragers die we niet meer kennen en waarvan de broze materialen schade kunnen oplopen als ze niet in de juiste omstandigheden bewaard worden. Bovendien verdwijnt de apparatuur waarmee we de beelden kunnen bekijken, want wie heeft er bijvoorbeeld nog een diaprojector staan?
Digitaliseer je eigen fotoarchief
Digitalisering is dé oplossing om die bijzondere beelden niet te verliezen. Maar veel mensen weten niet hoe daaraan te beginnen. Daarom lanceert meemoo, expert in digitalisering van professionele archieven, vandaag de vernieuwde website kenjedrager.be. Op dit gratis platform kan het brede publiek sinds 2018 video- en audiomateriaal identificeren, en daar komen vanaf vandaag dus ook foto’s bij. Via een simpele vragenlijst kom je te weten op welke drager je foto’s staan en of ze eventueel erfgoedwaarde hebben. Je leert ook hoe je de dragers het best bewaart en via welke instanties je de beelden kan laten digitaliseren.
“We merken dat mensen met oude foto’s niet goed weten welke drager ze precies in handen hebben, laat staan hoe ze veilig te stellen voor de volgende generaties. We zijn trots dat we onze expertise in het digitaliseren van beeldmateriaal voor professionals nu ook kunnen benutten om voor particulieren die moeilijke zoektocht te vereenvoudigen. We hopen dat de Vlaming dankzij kenjedrager.bemassaal de zolder opkruipt om die mooie herinneringen van vroeger te herontdekken en de levensduur ervan te verlengen.” – Loes Nijsmans, manager Digitalisering en Acquisitie bij meemoo.
|
|
|
Erfgoedparels herontdekken
Het is onmogelijk om te zeggen hoeveel foto’s de Vlaming thuis heeft liggen, maar dat het er veel zijn, staat buiten kijf. Het is niet alleen waardevol om deze foto’s te bewaren voor de (klein)kinderen, ongetwijfeld zijn er ook in privé-archieven foto’s met erfgoedwaarde te vinden. Kenjedrager.be somt een aantal criteria op waarmee je zelf kan bepalen of jouw foto’s erfgoedwaarde hebben. Dat is het geval bij beelden met een historische waarde (bv. Expo 58), artistieke of esthetische waarde, wetenschappelijke waarde, sociale (bv. een carnavalsstoet) en/of spirituele waarde (bv. een processie). Bij twijfel verwijst het platform door naar de regionale erfgoedcel.
“Als erfgoedcel zijn we dagelijks bezig met het bewaren en behouden van erfgoed in onze streek. Veel mensen hebben oud beeldmateriaal liggen van hun groot- of overgrootouders. Sommige dragers hebben al waarde op zich omdat ze heel oud en zeldzaam zijn. Maar ook de beelden zelf zijn natuurlijk waardevol, niet alleen omdat ze een sterke emotionele waarde hebben. Er zitten ook soms erfgoedparels tussen die bijvoorbeeld tradities tonen die we nog amper kennen. We zijn dan ook erg blij dat meemoo op een laagdrempelige manier mensen helpt om deze unieke beelden te bewaren voor de volgende generaties, zodat dat erfgoed niet verloren gaat.” – Hilke Arijs, beleidscoördinator bij erfgoedcel Zender (Pajottenland en Zennevallei)
|
|
|
Van glasplaten tot polaroids
De Vlaamse archieven, musea en erfgoedbibliotheken alleen al tellen meer dan 10 miljoen foto’s, blijkt uit een rondvraag van meemoo bij 107 erfgoedinstellingen uit 2020. Het grootste deel van die archieven bestaat uit fotoafdrukken en negatieven, maar er zitten ook “exotische” dragers tussen die niet iedereen (nog) kent. Zo is een van de oudste materialen om foto’s op af te beelden de glasplaat. Die werd vanaf de 19e eeuw tot ongeveer het midden van de 20e eeuw gebruikt. In de 19e eeuw waren “cartes de visites” ook erg in trek. Dat zijn kleine foto’s die op karton werden gekleefd, vaak met de naam van de geportretteerde eronder.
Sinds de jaren 1940 kochten heel wat mensen een “viewmaster”, een soort verrekijker om “stereofoto’s” mee te bekijken. Dat zijn twee naast elkaar gemonteerde foto’s die vanuit een bijna identiek standpunt genomen zijn, waardoor een soort 3D-effect ontstaat. Vaak stonden er toeristische attracties op zoals de Eiffeltoren. Vandaag worden viewmasters nog altijd verkocht als kinderspeelgoed. Velen zullen zich dan weer wel nog de instantfoto’s – beter bekend als polaroids – herinneren. Met de populaire instantcamera kon je op een paar seconden tijd een foto nemen en afdrukken, in die iconische sepiakleur. Met de komst van de digitale camera raakte de polaroid minder en minder in zwang.
“Als je niet weet welke drager van foto’s je in je bezit hebt, kan je niet weten hoe je ze veilig kan bewaren – laat staan digitaliseren. Stap 1 is dus de drager identificeren, en dé tool die je daarbij kan ondersteunen is kenjedrager.be. Je krijgt ook betrouwbare info over de bewaring van de verschillende dragers en de mogelijkheden om te digitaliseren. Deze tool kan er mee voor zorgen dat dierbare herinneringen, anekdotes en verhalen die deze foto’s oproepen niet verloren gaan en dat is geweldig. En wie weet ontdekken we zo wel uitzonderlijke beelden die ooit in onze erfgoedinstellingen terechtkomen.” – Ann Deckers, afdelingshoofd collectie, conservatie en restauratie bij FOMU – Fotomuseum Antwerpen
|
|
|
