In de tentoonstelling UNIQUE verkennen we 21 projecten van kunstenaars, waarvan de helft jonger is dan 40 jaar en gevestigd is in België. Wat hen verenigt: het creatieve gebaar. Het gaat hier niet langer alleen om het fotografische perspectief, maar om het handwerk dat hier wordt gevierd. Het tot stand brengen van deze fysieke verbinding met het kunstwerk resulteert in het creëren van unieke stukken die de normen van analoge fotografie tarten en zich verzetten tegen de reproduceerbaarheid van digitale fotografie.

Er is ook een nieuwe temporaliteit die hen kenmerkt. Hun creatieve proces verloopt traag, alsof ze de behoefte voelen om te vertragen en een ander tempo aan te nemen, in contrast met de snelheid van de sluiterklik. Ze bewandelen een pad dat langdurige voorbereiding vereist, waarbij reflectie en introspectie worden bevorderd en waarbij kijkers ook worden uitgenodigd om te pauzeren.

Waarom deze zoektocht? Waarom verder gaan dan alleen het maken van een foto? We hebben deze vraag aan elk van hen gesteld. Experimentatie en het verlangen om terug te keren naar de alchemie van het fotografische proces komen naar voren. Met het gemak van digitale fotografie en smartphones voelen kunstenaars de behoefte om terug te keren naar de basis van het proces, naar het werk in de donkere kamer of in het volle licht, waar nieuwe ervaringen worden geboren. Ze verkennen en dagen conventies uit van filmonwikkeling, medium, en zelfs fotografie zonder camera.

Ten tweede gaat het in UNIQUE om betekenis en bewustwording. De meeste kunstenaars verbinden hun gebaarpraktijk met conceptuele benaderingen, waarbij onderwerpen als ecologie, de rol van vrouwen, milieuverontreiniging, technologische omwentelingen, en vele andere worden aangesneden, waardoor wereldwijde debatten worden gevoed.

Bovendien stellen de kunstenaars het concept van geheugen ter discussie. De essentie van fotografie wordt in twijfel getrokken. Is een eenvoudige fotografische afdruk niet meer genoeg om het geheugen te bewaren? Sommige kunstenaars proberen deze metamorfose te vatten door in te grijpen op de afdruk, door tijdsmerken toe te voegen, bijna als rimpels op een verouderd gezicht.

«De handen uit de mouwen steken», beeldhouwen, spelen met materiaal: verder gaan dan de eenvoudige fotografische afdruk staat ook toe om andere artistieke vormen te verkennen, zoals tekenen, schilderen, collage, installatie, of weven. Sommigen noemen een overdracht van ener- gie, een ritualisering, en een heiliging van hun creatieve proces.

Na de «Contre-culture dans la photographie contemporaine»* zouden we de fotografische afdruk niet definitief kunnen beschouwen als een waar kunstwerk? «UNIQUE» nodigt ons uit om over deze vraag na te denken.

Delphine Dumont, Hangar director

Deelnemende fotografen: