Met de overzichtstentoonstelling Ordinary People biedt Fotomuseum Den Haag een nieuwe kijk op het twintigjarige oeuvre van de Nederlandse fotograaf Rob Hornstra (1975). Al zijn hele carrière legt Hornstra zich erop toe een menselijk beeld van zijn eigen tijd te schetsen door mensen in hun alledaagse situaties te fotograferen met een focus op Rusland en Europa. Tot nu toe verdween Hornstra’s aanpak naar de achtergrond in zijn publicaties en presentaties, maar in de tentoonstelling Ordinary People staat juist zijn categorische werkproces centraal. Overal waar hij komt, gaat hij op zoek naar dagelijkse taferelen, zoals de slager achter het hakblok, de ambtenaar achter het bureau en de jongeren op straat. Deze tentoonstelling onderzoekt zijn werkwijze en laat zien hoe deze, bewust of onbewust, verbinding tussen de mensen smeedt die ver voorbij de landsgrenzen reiken. Ordinary People is te zien van 9 december 2023 tot en met 17 maart 2024.

Categorieën
Met een scherp oog voor het alledaagse leven plaats Hornstra zich in de rijke traditie van grote humanistische fotografen zoals August Sander, Henri Cartier-Bresson, Dorothea Lange en Ed van der Elsken. Ten grondslag aan Hornstra’s projecten ligt een categorische benadering. Al twintig jaar werkt hij met een zelf gedefinieerde lijst van categorieën, zoals ‘werk’, ‘overheid’, ‘jongeren’, ‘transport’ en ‘religie’. Deze lijst hanteert hij als een wegwijzer in de productie van nieuw werk. Zelf zegt hij hierover: “Het werken in categorieën ontstond toen ik in 2003 voor mijn eindexamenproject naar Rusland ging. Ik had nog nooit in het buitenland gewerkt. Van tevoren ging ik die reis heel praktisch visualiseren, vanaf het moment dat ik het vliegtuig uit zou stappen. Ik wil een fotoboek maken – hoe dan? Ik wil portretten maken – wie spreek ik aan en waar vind ik die mensen? Toen ontstonden die categorieën.”

De inspiratie hiervoor is de Duitse fotograaf August Sander (1876-1964), die aan het begin van de vorige eeuw het Duitse volk binnen bepaalde ‘types’ vastlegde en bundelde in zijn boek Antlitz der Zeit (1929). Hornstra’s aanpak is minder rigide, hij laat zich meer leiden door wat hij op locatie aantreft. Toch lopen deze categorieën als een rode draad door al zijn projecten. “Het werken in categorieën en typologieën: dat bén ik als fotograaf. Wanneer ik ergens kom, of dat nu in het Engelse Black Country is of een afgelegen dorp in Rusland, dan staat op nummer één: een slagerij binnenlopen en een slager fotograferen. Een kok in zijn keuken, een voetballertje op het veld, een oude veteraan met medailles – daar heb ik er nooit genoeg van.”

Rusland
In de eerste tien jaar van zijn carrière concentreerde Hornstra zich op Rusland, waar hij de verschuiving van een opkomende economie naar een steeds meer gesloten samenleving vastlegde. Hij werkte aan verschillende verhalen in Rusland, waarbij zijn bewegingsvrijheid geleidelijk afnam. Na publicatie van kritisch werk over de rol van de Russische overheid in de Noord-Kaukasus wordt hij op een zwarte lijst geplaatst en mag het land niet meer in. Een van zijn bekendste fotoseries over Rusland is The Sochi Project: An Atlas and Tourism in the Caucasus (2014), een langdurig project waar hij samen met schrijver Arnold van Bruggen aan werkte en waarvoor hij nationaal en internationaal veel lof voor ontving.

The Europeans
Inmiddels ligt Hornstra’s focus op het maken van een tijdsdocument over Europa. Een project waar hij, wederom in samenwerking met Arnold van Bruggen, tot 2030 aan zal doorwerken. Bij de presentatie van dit project deed het duo de voorspelling dat Europa aan de vooravond van drastische veranderingen staat. Sinds de start van The Europeans volgen de crises elkaar op, waarbij de inval van Rusland in Oekraïne als een katalysator werkt op de toenemende problematiek van de eenentwintigste eeuw.

Tentoonstelling
In deze tentoonstelling worden meer dan 70 foto’s gepresenteerd, gerangschikt volgens Hornstra’s categorieën. Het merendeel zijn portretten. Hoewel landschappen en stillevens in zijn projecten een belangrijk rol spelen, ziet Hornstra zich allereerst als portretfotograaf, zoekende naar iconische beelden die symbool kunnen staan voor het moment of de plek waar het portret is gemaakt. Naast de foto’s is er ook documentatiemateriaal te zien, dat meer inzicht geeft in de werkwijze van de fotograaf.

Publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt de publicatie Ordinary People met tekstuele bijdragen van Willemijn van der Zwaan (conservator Fotomuseum Den Haag), Merel Bem (kunsthistoricus, schrijver en journalist) en Lynn Berger (schrijver en journalist). Het boek is vormgegeven door Kummer & Herrman.