Op 28 oktober 2023 opent in Huis Marseille Shadowings. A Catalogue of Attitudes for Estranged Daughters, de eerste grote Europese solotentoonstelling van de Peruaans-Amerikaanse kunstenaar Tarrah Krajnak (1979, Lima, Peru). Haar belangrijkste werken, die twintig jaar omspannen, zijn hierin voor het eerst samen te zien, waaronder de serie Master Rituals II: Weston’s Nudes. Hiermee won Krajnak in 2021 de prestigieuze Louis Roederer Discovery Award, waarna ze internationaal doorbrak. De rijke verscheidenheid aan series in de tentoonstelling in Huis Marseille laat Krajnaks conceptuele benadering van de fotografie zien. Ze gebruikt de camera niet zozeer als lens om de wereld mee te documenteren, maar meer als onderzoeksmiddel. Een manier om te experimenteren en beelden te maken, waarbij ze afwisselt tussen de fotostudio, veldwerk, archiefinterventies en de analoge donkere kamer als productielocaties. Krajnaks lens is vaak gericht op bestaande foto’s die zij zich toe-eigent, maar ook op zichzelf. Op deze manier speelt ze met de tijd en laat zij de grens vervagen tussen geënsceneerde zelfportretten en performance, zichzelf en de ander, feit en fictie.
Leemtes in de archieven
Tarrah Krajnak werd geboren in een van de pueblos jovenes (sloppenwijken) aan de rand van Lima in 1979 – het jaar dat het begin van de roerige ‘vuile oorlog’ in Peru inluidde. Krajnak werd weggehaald van haar biologische familie en in een weeshuis geplaatst bij Duitse nonnen, die honderden adopties van inheemse kinderen in Europa en de Verenigde Staten regelden. Krajnak werd als baby geadopteerd en – samen met een eveneens geadopteerde zwarte en inheemse broer en zus – door witte ouders grootgebracht. Als inheemse Peruaanse die transetnisch geadopteerd werd, constateerde de kunstenaar dat de omstandigheden van haar vroegste jeugd onlosmakelijk zijn verbonden met grotere systemen van sociaal-economische ongelijkheid, corruptie en instabiliteit. Niet alleen in Peru, maar wereldwijd. Dat geldt ook voor de blijvende erfenis van koloniale machtsstructuren, die inheemse lichamen en culturen hebben uitgeroeid, uitgewist, en overheerst. Deze thema’s spelen nog altijd een grote rol in haar werk; Krajnak gebruikt haar transraciale lichaam om in te grijpen in archiefbeelden, waarmee ze de tactieken van bewerken en uitwissen weer opeist, maar nu juist als manier om gemarginaliseerde geschiedenissen en mensen die verborgen zijn in de archieven, zichtbaar te maken.
Zo maakt ze in de serie Sismos79 (2013-doorlopend) abstracte composities met fragmenten van pornografische en politieke foto’s uit Peruaanse tijdschriften uit haar geboortejaar. En in de serie 1979 Contact Negatives (2019) plaatst ze haar lichaam te midden van projecties van deze archiefbeelden. De Amerikaanse fotograaf Justine Kurland schrijft in haar essay over de serie RePose in een publicatie die tegelijk met de tentoonstelling in Huis Marseille verschijnt: ‘Krajnak onderzoekt ‘“de leemtes in de archieven” door de gaten met zelfportretten te benadrukken en zo de schadelijke effecten ervan af te zwakken’.
Het opvoeren van de fotografische canon
In de serie Master Rituals I: Ansel Adams (2018-doorlopend) legt Krajnak haar eigen fotografische archief over het werk van Adams, waarbij ze met haar lichaam, haar en handen zijn tekst redigeert en zijn foto’s verandert en verhult: een vervreemdend effect. In een performance die ze zowel live heeft opgevoerd als in een video (Erasing Moonrise) is te zien hoe Krajnak haar haar in koffie dompelt en daarmee een foto van Ansel Adams (1902-1984) uitwist. Een ander voorbeeld is de serie waarmee Krajnak internationale bekendheid verwierf in 2021: Master Rituals II: Weston’s Nudes (2020). In deze zelfportretten eist Krajnak een gangbaar genre in de fotografie op: het vrouwelijk naakt. Ze voert zwart-wit foto’s van de 20ste-eeuwse Amerikaanse fotograaf Edward Weston (1886-1958) opnieuw op en begeeft zich als fotograaf én model op dit beladen kunsthistorische terrein. Veel van de tentoongestelde werken refereren direct aan een eerdere generatie kunstenaars. In de installatie Forestpath refereert Krajnak aan conceptueel fotograaf Victor Burgin (1941), in RePose aan VALIE EXPORT (1940) en Carolee Schneeman (1939-2019). In Ayni, Offerings for my Sister speelt het baanbrekende werk Body Tracks (1982) van Ana Mendieta (1948-1985) een centrale rol in de meditatieve manier waarop ze in de serie markeringen met haar handen maakt. Shadowings. A Catalogue of Attitudes for Estranged Daughters laat op vele manieren zien hoe Krajnak onderwerpen uit de bestaande canon destilleert om nieuwe beelden te produceren en een tegenreactie te geven op historische verhalen die de fysieke sporen van haar eigen lichaam dragen.
Debuut van de RePose-serie
Een zaal in Huis Marseille is gewijd aan de volledige serie RePose (2005, 2023), waarin Krajnak zichzelf in een fotostudio fotografeert terwijl ze poses aanneemt van vrouwen uit populaire blaadjes, pornografische bladen en kunsthistorische teksten uit de vorige eeuw. De foto’s worden hier zonder de originele context getoond. Daardoor vormt Krajnaks RePose als geheel een conceptuele typografie van vrouwelijke poses tegen een sobere zwarte studioachtergrond en wordt hun volgorde welhaast een choreografie. Voor het eerst exposeert Huis Marseille ook de foto’s van twintig jaar eerder die een belangrijke voorloper zijn van RePose. Het is een unieke gelegenheid om de kunstenaar in twee fases van haar leven te zien en haar ontwikkeling – zowel fysiek als artistiek – te kunnen aanschouwen. Gelijktijdig met de tentoonstelling verschijnt bij FW Books een boek over de serie.
Verfijnde analoge drukken
Krajnak is zeer betrokken bij het ambacht en de technieken van de fotografie en drukt al haar foto’s zelf af. De hand van de kunstenaar en het intensieve fysieke werk is te zien in de verfijnde kwaliteit van haar afdrukken: pigmentdrukken van kleurennegatieven, zilvergelatinedrukken, cyanotypes en anthotypes (afbeeldingen gemaakt met lichtgevoelig materiaal van planten). Op conceptueel vlak is ze geïnteresseerd in de hernieuwde materialisatie van fotografie, de donkere kamer als plek voor performances en de analoge alchemistische eigenschappen die haar lichaam verbinden met het occulte, waarmee de fotografie met name in het begin van de 20ste eeuw werd geassocieerd.
Conceptueel kunstenaar met fotografie, poëzie en performance
Hoewel Krajnak in 2021 internationaal doorbrak, begon haar carrière al veel eerder. Al twintig jaar werkt ze als fotograaf, videomaker, performancekunstenaar en dichter. De tentoonstelling in Huis Marseille brengt alle aspecten samen van haar uitgebreide multidisciplinaire conceptuele praktijk. Krajnaks werk als dichter speelt bijvoorbeeld een prominente rol in Master Rituals I: Ansel Adams, waarin zij nauwgezet Adams’ tekst redigeert tot haar eigen poëtische overpeinzingen over fotografie. Datzelfde geldt voor de reeks ecopoëtische diptieken in de serie Automatic Rocks / Excavation. Deze bevatten foto’s van haar notitieblok waarin ze gedichten opschreef via somatische rituelen die ze op de Jack Kerouac School of Disembodied Poetics had geleerd. Daar studeerde ze met dichters als Anne Waldman (1945), Natalie Diaz (1978) en CAConrad (1966). Andere werken, waaronder de RePose-serie en 1979 Contact Negatives zijn het resultaat van performances waarin Krajnak live poseert en haar foto’s ter plekke ontwikkelt. ‘Ik ben gefascineerd door het potentieel van de donkere kamer als locatie voor performance of spectro-poëzie,’ zegt ze, ‘een manier om de geesten op te roepen die in je leven rondspoken’.
Shadowings
De titel van de tentoonstelling, Shadowings, is ontleend aan de titel van een 20ste-eeuwse bundel Japanse spookverhalen die Krajnak begon te lezen tijdens een recent verblijf in Japan, kort nadat ze plotseling haar broer had verloren. Het woord verwijst naar de afwezigheid van licht, maar ook naar de handeling van iemand op de voet volgen, of zelfs achtervolgen, vaak zonder dat diegene het doorheeft. Krajnak maakt veelvuldig gebruik van het lichaam en zijn schaduwen, maar ook die van het medium zelf. De kunstenaar werkt in de donkere kamer met film, met zowel de procedés van cyanotypes en anthotypes als de vaak contrastrijke zilvergelatinedrukken. De ondertitel, A Catalogue of Attitudes for Estranged Daughters, komt uit een recent essay van de Brits-Syrische dichter Yasmine Seale (1989) over de serie over Krajnaks geboortejaar. Seale suggereert hierin dat Krajnaks gebruik van haar eigen lichaam niet zozeer zelfportretten oplevert, als wel ‘projecties vanuit een innerlijke donkere kamer… kwetsbaar, uitdagend, vernieuwend, uniek, soms verhullend en soms verhuld: een catalogus van poses voor vervreemd geraakte dochters’.
Tarrah Krajnak behaalde haar bachelor in de kunsten aan de Ohio Wesleyan University (Delaware, Ohio) en een master in de kunsten aan de University of Notre Dame (Indiana). Ze verwierf internationale bekendheid nadat ze in 2021 de juryprijs van de prestigieuze Louis Roederer Discovery Award won tijdens het fotografiefestival Les Rencontres d’Arles. In datzelfde jaar stond haar eerste monografie op de shortlist van de Aperture First Photobook Award en in de top tien van favoriete fotoboeken van het Museum of Modern Art (MoMA). Haar werk werd daarna opgenomen in gerenommeerde collecties, waaronder die van het MoMA (New York), het Centre Pompidou en de Pinault Collection (Parijs) en het V&A Museum (Londen).
In de tentoonstelling in Huis Marseille komen de belangrijkste series van Krajnak samen. Shadowings. A Catalogue of Attitudes for Estranged Daughters is tot stand gekomen in samenwerking met Galerie Thomas Zander (Keulen, Duitsland). Bij de tentoonstelling wordt de publicatie RePose uitgegeven door FW Books, waarvan de vormgeving is verzorgd door Hans Gremmen. Het boek is verkrijgbaar in de museumwinkel.