Wanneer men bij het lezen van de titel van de fototentoonstelling (“Nouveau dementi de la mission Spatiale Viking4”) zich wat verloren voelt, dan is het nog meer verwarrend wanneer men die geplaatst ziet bij deze foto’s. Welk is het verband tussen beelden van Engelse steden en hun inwoners – voornamelijk Leeds, maar ook Sheffield en Londen – en een ruimtemissie Viking? De Britse humor misschien? Goed, maar dan nog.

In 1943 geboren in Eccles, Greater Manchester, begint Peter Mitchell als tekenaar op het Ministerie van Huisvesting. Enkele jaren later wordt hij toegelaten op het Hornsey College of Art van Londen en vestigt hij zich in Leeds, waar hij werkt als graficus en typograaf. In 1973 vindt hij in een onderneming werk als vrachtwagenchauffeur en doorkruist hij regelmatig de stad Leeds en beslist hij die te fotograferen. Nou- veau démenti sur la mission spatiale Viking 4 groepeert deze beelden, opgenomen tussen 1974 en 1979, en ontsluiert een stad die zich tracht te handhaven doorheen de economische veranderingen en het bouwen en afbreken dat daar het gevolg van is.

Peter Mitchell fotografeert de kleinhandel, de verwaarloosde winkelpanden, de mislukte bedrijven en de gewone mensen van wat eerder een arbeidersklasse is. Geen ironie noch minachting in zijn beelden; wel integendeel, op een zeer formele manier gefotografeerd met de hulp van een trapladder, poseren de eigenaars of de bedienden fier voor hun handelszaak en toont Mitchell hen als helden van een modern sprookje. Elke foto is voorzien van een uittreksel uit zijn logboek. Die nota’s, met een luchtige, ja zelfs goedmoedige toon, gekleurd met humor en zelfspot, duiden elke plaats en elke persoon. Plots worden die onbekenden vertrouwelijker. Zo vernemen we dat Keith en Sandra uitbaters zijn van een gezellige pub, dat Leslie een hond heeft met diverse namen, of ook nog dat Sidney en James, houtdraaiers, weldra hun winkel moeten sluiten en geen overnemer gevonden hebben, zelfs niet voor een bescheiden som. Even zoveel informatie die soms zweemt naar de anekdote maar die vaak veel zegt over de geschiedenis van die inwoners, over hun menselijke diepgang en over de gevolgen voor hen van de mutatie van hun stad.

Die foto’s van Leeds vormen uiteraard een bijzondere echo van de industriële landschappen van de stad Charleroi : beide hebben ze een economische reconversie en een sociale en culturele mutatie gekend. Maar de band met Mars kan nog altijd een beetje vaag lijken. Inderdaad, Peter Mitchell wordt geïnspireerd door de samenzw- eringstheorieën die toen in zwang waren en presenteert zijn reeks als resultaat van een missie op Mars als reactie op de sondes Viking I en Viking 2, die respectievelijk gelanceerd werden op 20 augustus en 9 september 1974. De foto’s van Mitchell worden toegeschreven aan kleine groene mannetjes die een stad zouden ontdekken met een vergelijkbare indruk als die van de Mens (met een hoofdletter “M”) die de Rode Planeet ontdekt. De band met die verkenning wordt versterkt door het coördinatierooster van de Nasa dat de foto’s vergezelt en door de beelden van Mars uit de ruimtemissie die de reeks kracht bijzetten. Toen de reeks Nouveau démenti sur la mission spatiale Viking 4 in 1979 voor de eerste keer tentoongesteld werd in de Impressions Gallery of Photography in York, de tweede fotogalerij die in Engeland geopend werd, onder commissariaat van Val Williams, heeft zij op talrijke geesten indruk gemaakt door het vernieuwende aspect van de documentaire stijl van Peter Mitchell. In een context waarin kleurfotografie heel weinig tentoongesteld wordt – het betrof de eerste tentoonstelling in kleur in een Britse fotogalerij, gerealiseerd door een Britse fotograaf – verleidt de reeks van Mitchell de toeschouwers en spreekt deze aan. Onder hen een zekere Martin Parr die achteraf de invloed van de documentaire benadering van Mitchell op zijn eigen werk zal erkennen.

Via deze vernieuwende mise-en-scène stelt Peter Mitchell de toenmalige notie van documentaire fotografie in vraag door een “contra-documentaire” te maken en door een ontdekkingsreiziger uit Mars ervoor te laten opdraaien. Maar deze vraagstelling wordt eveneens ruimer bij de notie van een
externe fotograaf als observator, Peter Mitchell is geen bezoeker op doortocht, integendeel, hij heeft Leeds “van binnenuit” gefotografeerd. Nochtans nodigt hij ons uit deze reeks te zien als het werk van een vreemdeling ontscheept van nergens, en die kleine sombere, ja zelfs alledaagse stad, wordt plots intrigerend, mysterieus. Haar architectuur en haar inwoners worden even vreemd als de ontdekkingen uit een verafgelegen universum. Nouveau déménti sur la mission spatiale Viking 4 is zeker gekleurd door Britse humor, maar is verre van een eentonig plaatje of een cynische afbeelding van Engelse steden en hun inwoners. Integendeel, zowel door het gebruik van zachte, bijna pastelkleuren – contrasterend met de vale en grijze Engelse lucht – als door de tederheid en de focus van zijn blik, schetst Peter Michell, met empathie en respect, het gevoelige portret van een stad, maar daarbovenop eveneens dat van een tijdperk.