Lid van het collectief Tendance Floue, winnaar van de Prix Niépce in 2007: Bertrand Meunier is de perfecte vertegenwoordiger van een specifieke vorm van Franse documentairefotografie met een eigenzinnige stijl en een filmische blik, die samengaat met de analoge fotografie, waar het medium meer een instrument is om de wereld te begrijpen dan N een opnametechniek.
Sinds zijn start bij het agentschap ‘‘VU’’ en de opdrachten voor ‘‘Newsweek’’ en ‘‘Libération’’ verfijnde de fotograaf zijn aanpak. Door zijn veeleisendheid en nauwgezetheid biedt hij de toeschouwer een onopgesmukte kijk op de wereld, die uitnodigt tot reflectie en het stelen van vragen.
Bertrand Meunier vertrouwde in 2021 zijn fotoverzameling toe aan het Musée Nicéphore Niépce in Chalon-sur-Saône en nodigde de instelling in Chalon uit om samen met hem N zijn archieven opnieuw te bekijken. Na een eerste presentatie in het Musée Nicéphore Niépce is de tentoonstelling Erased te zien in het Musée de la Photographie.
Via een 80-tal analoge foto’s, video’s, installaties en persknipsels biedt ze een nieuwe kijk op het werk dat de fotograaf gedurende langere tijd in China maakte, van 1999 tot 2019. Door zijn regelmatige verblijven in het land slaagde Bertrand Meunier erin om ge- durende de voorbije twintig jaar de trans- formaties in China vast te leggen. Van de toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie (2001) tot de protesten in Hongkong van 2019-2020, voordat land door de covidepi- demie dichtging voor buitenlanders.
Een tekst van de journalist Pierre Haski (in de jaren 1990 zes jaar correspondent voor Libé- ration in China) zal een boek over het ‘Chinese’ werk van Bertrand Meunier (bij uitgeverij Atelier EXB) begeleiden en als leidraad dienen voor de scenografie van de tentoonstelling.
‘Erased is het meesterwerk van Bertrand Meunier. Sinds 1997 heeft hij naar China gereisd en hij fotografeerde daar hoe het landbouwleven geleidelijk plaatsmaakte voor de industrie, die op haar beurt geleidelijk werd vervangen door de tertiaire economie en de nieuwe technologieën. In Erased laat hij ons de ingrijpende transformaties zien die China in de voorbije dertig jaar onderging, onder impuls van de communistische partij en onder leiding van achtereenvolgens Jiang Zemin (1989-2002), Hu Jintao (2002-2012) en Xi Jinping (sinds 2012).
Erased volgt de veranderingen in de Chinese samenleving – het zich achtereenvolgens openstellen voor en afsluiten van het kapi- talisme, de toenemende controle over de bevolking, de sociale en menselijke gevolgen van de beslissingen van de partij waardoor China zich vandaag economisch, diplomatisch en militair als gelijke van de Verenigde Staten kan beschouwen, naar het voorbeeld van de USSR van vroeger.’
Bertrand Meunier werd geboren in Nevers. Sinds 2007 maakt hij deel uit van het collectief Tendance Floue. Sinds het einde van de jaren 1990 maakt Bertrand Meunier grote fotoreeksen waarin hij, op een directe maar gevoelige manier, de gebieden onderzoekt waarin hij zich gedurende een lange periode onderdompelt. Hij viel op door zijn foto’s over de sociale veranderingen in het hedendaagse China – ‘Erased’, ‘Paysans Ordinaires’ – en raakte vervolgens geboeid door de Aziatische megalopolissen – ‘Suburbia’. Parallel daarmee werkte hij lang rond Pakistan en Afghanistan in samenwerking met het magazine ‘Newsweek’. Dichter bij huis bracht hij verslag uit over het dagelijkse leven in de Franse gevangenissen – ‘Le silence est un luxe’ – en over het leven van zijn eigen familie – ‘L’homme éloigné’ en ‘Refuge’.
Zijn documentaire aanpak gaat gepaard met narratieve accenten die een vleugje poëzie uitstralen omdat hij enkel in zwart-wit werkt. Zijn oeuvre is voor een deel subjectief en wordt opgebouwd in een permanente heen-en-weerbeweging tussen hier en elders.
In zijn reeks over Frankrijk – ‘Je suis d’ici’ – kijkt Bertrand Meunier met een kritische blik naar zijn eigen land in al zijn diversiteit. Hij doorkruist het, met een voorkeur voor de ‘perifere’ gebieden. Hij maakt er portretten en landschapsfoto’s, die samen het verhaal vertellen van het hedendaagse Frankrijk en van de inrichting en aantasting van het grondgebied. Hij maakte ‘Je suis d’ici’ tijdens opeenvolgende verblijven van Sète tot Vierzon, in Parijs en haar voorsteden, en van Clermont-Ferrand tot Mulhouse of Rijsel. ‘
Je suis d’ici’ is een manifest voor de vervreemdende onderdompeling, het minutieuze veldonderzoek en de lange tijd die analoge fotografie vergt. Deze rondwandeling door Frankrijk is zeker niet anekdotisch, wel vaak melancholisch en poëtisch, en altijd empathisch. Hierin brengt hij het echte land tot leven, zonder hoogdravendheid, maar treffend en zo dicht mogelijk bij de inwoners. De reeks wordt momenteel voortgezet in Duinkerke en Grande-Synthe, op uitnodiging van kunstencentrum Le Château Coquelle en galerie Robespierre.
Parallel met dit werk over Frankrijk zette Bertrand Meunier, die oog blijft hebben voor de hedendaagse Chinese realiteit, zijn reflectie over het Rijk van het Midden voort. In 2018 ging hij van start met een nieuw fotografisch project, ‘REC’, een metafoor en allegorie van de permanente controle van de staat over het individu en over de volledige Chinese samenleving. Zijn werk over China is het onderwerp van een boek dat werd uitgegeven bij Atelier EXB / Editions Xavier Barral en van een tentoonstelling in het Musée Nicéphore Niépce in Chalon-sur-Saône in 2023 en in het Musée de la Photographie in Charleroi in België in 2023-2024. Momenteel voltooit Bertrand Meunier de montage van de documentairefilm die hij opnam
in de gevangenis La Maison Centrale in Poissy – ‘Conversations’. Hij kreeg onlangs een creatiebeurs in Luxemburg om te werken rond een open psychiatrisch centrum. Hij won de ‘grande commande’ van het ministerie van Cultuur: Radioscopie van Frankrijk: een blik op een land dat getroffen is door de gezondheidscrisis.
Aankopen door openbare of privé-instellingen:
Centre National des Arts Plastiques (Cnap): 2004 / 2008 / 2020
Bibliothèque Nationale de France: 2007 / 2017 Musée Nicéphore Niépce: 2008 / 2010 / 2022 Privéverzameling Neuflize OBC: 2017 Museum voor Schone Kunsten van de stad Wuhan, China: 2016