Op 18 april opent de tentoonstelling Gluckauf in SCHUNCK Museum in Heerlen. Gluckauf laat een selectie foto’s zien uit het oeuvre van internationaal gewaardeerd fotografe Bertien van Manen, die opgroeide in Heerlen.

Van Manen staat bekend om haar documentairefotografie waarbij ze mensen op ongepolijste wijze in hun persoonlijke leefomgeving vastlegt. Het getoonde werk maakte Van Manen op haar vele internationale reizen naar mijnwerkersgemeenschappen. Kenmerkend voor Van Manens fotografie is dat deze onderlinge verbindingen tussen mensen toont en ruimte geeft aan het perspectief van vrouwen.

De fotografietentoonstelling Gluckauf in SCHUNCK Museum toont een selectie foto’s gemaakt in onder andere het Britse mijnwerkersstadje New Sharlston. Ook zijn de fotoserie ‘Moonshine’, portretten van Amerikaanse vrouwelijke mijnwerkers in de Appalachen in de Verenigde Staten en portretten van mijnwerkers in Siberië te zien. “Gluckauf” is de groet waarmee mijnwerkers over landsgrenzen heen elkaar een veilige terugkomst van onder de grond wensten.

Yorkshire (1979) is de eerste fotoserie van Van Manen over mijnwerkers en hun families. De serie laat in plaats van een heroïsch beeld van het harde mijnwerkersleven, portretten zien van inwoners van de mijnwerkersgemeenschap, aarzelend poserend of terloops vastgelegd tijdens een dagelijkse bezigheid. Voor de serie Moonshine (1985-2013) reisde Van Manen af naar de Amerikaanse Appalachen in onder andere Kentucky en West-Virginia. In deze regio werkten vrouwen samen met hun mannen in de mijnen. Van Manen ontmoette hier het echtpaar Mavis en Junior, bij wie ze over een periode van bijna dertig jaar meerdere malen voor lange tijd verbleef. Door de jaren heen ontstond een warme band tussen Van Manen, het echtpaar en hun gezin. Dit leverde persoonlijke, eerlijke en intieme beelden op. Van stiekeme wilde feestjes waarbij de illegaal gestookte lokale whisky – moonshine – rijkelijk vloeide, geboortes in de familie en ruzies, tot de dagelijkse huiselijke taferelen.

Most en Siberië

Tijdens de tentoonstelling Gluckauf zijn ook foto’s te zien die Bertien maakte in de stad Most in voormalig Tsjecho-Slowakije en in Siberië. De stad Most moest in de jaren ’80 in zijn volledigheid plaatsmaken voor de aanleg van een mijn. Vlak na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in de jaren ‘90 reisde Bertien naar Apanas in Siberië. Hier fotografeerde zij mijnwerkers terwijl filmmaker Michael Pilz haar volgde voor zijn film ‘Let’s Sit Down Before We Leave’ (1995).

Publicatie Gluckauf

Parallel aan de tentoonstelling verschijnt het boek Gluckauf met nog niet eerder in boekvorm gepubliceerde foto’s van Bertien Van Manen. Auteur Marcia Luyten schreef een portret van Bertien als begeleidende tekst voor dit boek. Het boek Gluckauf wordt uitgegeven in samenwerking met Fw: Books.

Over Bertien van Manen

Bertien van Manen (Den Haag, 1942) begon haar carrière als modefotograaf voordat zij als autonoom fotograaf de wereld over reisde. Van Manen wordt gezien als een van de vernieuwers van de documentairefotografie. Over de hele wereld fotografeert zij mensen in alledaagse situaties in gebieden waar politieke en sociaal-maatschappelijke veranderingen plaatsvinden. Van Manens fascinatie voor mijnwerkersgemeenschappen komt voort uit haar jeugd. Zij groeide op in Heerlen, voormalig centrum van de Oostelijke Mijnstreek, waar haar vader werkte als ingenieur voor de Staatsmijnen. Bertien zat op school met kinderen van mijnwerkers en voelde zich op haar gemak in de warme en pretentieloze gezinssituaties bij hen thuis. Kenmerkend voor Van Manens werk is dat zij er in slaagt dicht bij haar onderwerp te komen. In plaats van op en neer te reizen naar een plek dompelt zij zich onder in de plaatselijke cultuur en leeft zij samen met de mensen wiens leven ze documenteert. Van Manen fotografeerde ook in onder andere Hongarije, China en gebieden in de voormalige Sovjet-Unie. Haar werk is wereldwijd tentoongesteld in musea waaronder Museum of Modern Art in New York, Maison Européenne de la Photographie in Parijs, Stedelijk Museum Amsterdam, FOAM Amsterdam, FoMu Antwerpen en Fotomuseum Winterthur.

Foto credit aankondiging:  Bertien van Manen, Dorothy, West Virginia, 1985